Językowe aspekty postępowania w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Przepisy odnoszące się do systemu językowego postępowania przed Trybunałem zapisane zostały w art. 36–42 regulaminu postępowania. Analogiczne przepisy dotyczące Sądu znajdują się w art. 44–49 regulaminu postępowania przed Sądem.

W regulaminach obu instancji sądowych Unii Europejskiej skorzystano z zasad dotyczących używania języków ustanowionych w rozporządzeniu Rady nr 1/58 (EWG) w sprawie określenia systemu językowego Unii Europejskiej. Wszystkie pozostałe normy dotyczące używania języków stosuje się odpowiednio do postępowania przed sądami Unii.

W każdej sprawie, wszczynanej przed sądami Unii, określa się język postępowania. Zostaje nim jeden spośród dwudziestu czterech języków urzędowych. W postępowaniach prejudycjalnych zawsze jest nim język, w którym sąd krajowy zwraca się do Trybunału. W przypadku skarg bezpośrednich, skarżący ma prawo dokonać wyboru języka postępowania. Nie jest przy tym związany ani swoją przynależnością państwową, ani przynależnością państwową swego pełnomocnika. Jeśli jednak pozywane jest państwo członkowskie, językiem postępowania zostaje język urzędowy tego państwa, bądź jeden z jego języków urzędowych. Po ustaleniu języka postępowania musi on być używany przez cały czas trwania postępowania, zarówno w pismach procesowych, jak i na ustnym etapie postępowania. Wybór języka postępowania wiąże nie tylko strony, lecz także „osoby trzecie mogące występować w charakterze interwenientów”.

Trybunał potrzebuje wspólnego języka do prowadzenia narad. Tradycyjnie jest to język francuski. Wszystkie pisma składane przez strony w języku postępowania są zatem tłumaczone na język francuski, celem stworzenia wewnętrznych, roboczych akt sprawy. Natomiast dokumenty wymieniane w korespondencji między sekretariatem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej a stronami sporządza się w języku postępowania. Język ten nabiera szczególnej wagi w końcowej fazie postępowania, gdyż jedyną wersją autentyczną wyroków Trybunału Sprawiedliwości lub Sądu jest wersja sporządzona w języku postępowania. Zarówno wyroki Trybunału, jak i Sądu publikowane są w Zbiorze Orzeczeń, ukazującym się we wszystkich językach.

Dyrekcja Generalna ds. Wielojęzyczności odgrywa w związku z tym ważną rolę w dialogu między stronami a sądem Unii w trakcie całego postępowania.

Dyrekcje ds. Tłumaczeń Prawniczych zapewniają tłumaczenie pism składanych przez strony z wszystkich języków urzędowych Unii Europejskiej na język francuski, a następnie tłumaczenie wyroków Trybunału i Sądu na wszystkie języki, a w szczególności na język postępowania. Rzecznik generalny wypowiada się natomiast, co do zasady, we własnym języku, zaś jego opinia jest tłumaczona dla stron z języka oryginału na język postępowania, a dla potrzeb publikacji na wszystkie pozostałe języki. Składane przez sądy krajowe wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, które po wpłynięciu do Trybunału muszą być doręczone wszystkim państwom członkowskim, muszą również być tłumaczone na wszystkie języki urzędowe.

Ze względu na tę istotną funkcję pośrednictwa, Trybunał zatrudnia wyłącznie prawników. Dyrekcje ds. Tłumaczeń Prawniczych - służące obu sądom – składają się więc wyłącznie z prawników lingwistów, z których każdy posiada dyplom ukończenia studiów prawniczych. Artykuł 42 regulaminu postępowania przed Trybunałem przewiduje ponadto, że służba tłumaczeniowa powinna składać się z „ekspertów posiadających odpowiednie wykształcenie prawnicze”.

Na ustnym etapie postępowania Dyrekcja Tłumaczeń Konferencyjnych jest odpowiedzialna za komunikację pomiędzy sędziami a stronami. Rozprawy przed sądami Unii tłumaczone są symultanicznie na niezbędną liczbę języków.

Celem tłumaczenia konferencyjnego jest zapewnienie komunikacji ustnej. Z natury ustnej debaty wynika, że tłumaczenie symultaniczne nie może stanowić przekładu dosłownego. Zadaniem tłumacza konferencyjnego jest wierne odtworzenie w czasie rzeczywistym w innym języku komunikatu wyrażonego przez mówcę.

Tłumacze konferencyjni pracujący w Trybunale, poza doskonałą znajomością swych języków roboczych, winni dobrze znać materię będącą przedmiotem rozprawy. Z tego względu wielką wagę przywiązuje się do studiowania akt sprawy. Tłumacze konferencyjni są bezwarunkowo związani obowiązkiem zachowania poufności i mają pełen dostęp do akt, co pozwala im zapoznać się z poruszanymi w sprawie kwestiami prawnymi i odpowiednią terminologią.

Ponieważ francuski jest językiem narad sądów Unii, niektóre dokumenty nie są dostępne w innych językach. Oznacza to, że wszyscy tłumacze konferencyjni pracujący na potrzeby Trybunału muszą posiadać doskonałą znajomość języka francuskiego w piśmie.